Hoe wordt er gekookt op een vissersvaartuig op zee? Wij liepen een dagje mee!

Dat er veel vers gevangen vis wordt klaargemaakt aan boord van een visserschip, is nogal vanzelfsprekend. Maar af en toe is er ook een lekker stukje vlees, want het kan niet alle dagen vis zijn. Wanneer het schip vertrekt, zorgt de reder er voor dat het vlees, de aardappelen, groenten en het brood klaarstaan, maar een keer op zee is het de machinist die de plak zwaait over het eten. Hij is de kok van dienst. Wij waren benieuwd naar hoe koken aan boord van een vissersvaartuig in z’n werk gaat. We spraken met Anja, de vrouw van reder Karel Ackx van de Z39 Sophie en Chris, de machinist van de Z91 Franson.

Geen peperkoek mee

‘Het kan inderdaad niet altijd vis zijn, ‘ zegt Anja. ‘Ze wisselen meestal af: een dag vis, een dag vlees. Dat kan gehakt zijn, koteletten, lamsvlees… het is de machinist die op voorhand zijn menu voor een week opstelt en ons dan een boodschappenlijstje geeft. We bestellen het vlees bij de slager, het brood bij de bakker en de groenten bij de groenteboer. Zo veel mogelijk vers en lokaal. Boter, margarine en kruiden halen we bij de groothandel. Als reder zijn we verplicht om in te staan voor die zaken. We voorzien hiervoor een bedrag per dag en per bemanningslid.'

'Als ze meer speciale, duurdere producten willen, dan leggen de bemanningsleden bij. En zelf zorgen ze ook voor eigen snoepgoed, tussendoortjes, frisdrank en beleg voor op het brood.’ Dat er op sommige schepen wel geen peperkoek aan boord mag komen, voegt Anja er met een glimlach aan toe.

'Dat taboe leeft dus nog altijd! Indertijd was er veel bijgeloof in de visserij, en zo ook het taboe op een aantal voedingsmiddelen. Zo was het ongehoord om bloedworst, rozijnenbrood en peperkoek mee aan boord te nemen. Want dat bracht ongeluk. Gescheurde netten, slechte vangst, of nog erger. Chris Meyers, de machinist van de Z91 Franson beaamt dat. ‘Een paar jaar geleden hadden we een reis met heel wat tegenslag. Veel scheuren, weinig gevangen... Bleek dat een collega 'zoetekoeke' mee had. Zijn moeder had zijn etenszak gevuld en er een peperkoek bijgedaan. Ze moest nochtans geweten hebben dat dat niet mocht, want zijn vader was ook visser geweest!’

Stormkost en ping-menu

Al wordt er dan geen driesterrenkost klaargemaakt aan boord, de meeste machinisten maken er toch een erezaak van dat het lekker is. Zo ook Chris Meyers. ‘Ik probeer zo lekker mogelijk te koken en dat kunnen ze wel appreciëren. Als je zoveel werkt, kun je wel goede kost gebruiken! Als het een keer wat minder is, ben ik daar echt niet goed van. Maar als het wel in orde is en er komt commentaar, ben ik als een duivel in een wijwatervat!’

‘Mijn menu is redelijk simpel, geen luxe. Boeren- of visserskost. Het moet dus al heel slecht gaan eer er iets mislukt. Het kan wel eens gebeuren dat er een gescheurd net moet hersteld worden, op het moment dat ik een schotel in de oven heb gezet. Dan is het rekenen en tellen dat het niet helemaal is uitgedroogd. Ook vervelend is wanneer een sleep weinig opleverde en het eten nog niet klaar is als ze in de kombuis komen. Dan beginnen ze in de potten te kijken en te vragen hoelang het nog gaat duren. Maar moeilijk koken is het pas als het zwaar stormt. Dan gaan je pannen schuiven! Je bent op die momenten echt beperkt. Dan maak je geen frieten of macaroni in de oven klaar, maar wel bijvoorbeeld gyros met rijst. Dat noemen we stormkost. En dan is er nog het “ping”-menu. Dat zijn restjes macaroni of spaghetti die we opwarmen in de microgolf. Ping en het is klaar.’

Zwemmen in boter

De vis die wordt klaargemaakt, is overheerlijk, want die komt regelrecht uit het net. Chris is erg verzot op zonnevis, die hij op zijn geheel in de oven duwt. ‘Maar geef me om het even welke vis, ik maak dat met veel liefde en plezier klaar. Ook de minder gegeerde soorten als wijting.’ Hij vindt het wel spijtig dat de jongere vissers wat kieskeurig zijn. ‘Ze hebben niet graag teveel graten en ze hebben de vis het liefst gefileerd. Ik hou daar wel rekening mee. Zo maak ik al eens vissla of ik draai de vis in paneermeel voor fishsticks. Meestal gaan ze gewoon in de pan. Tongetjes, lotte, sint-jacobsschelpen, scholfilets… wat we die dag vangen. Sausen komen er niet bij te pas. Verse vis moet je bakken! Voor mij zijn de 5 ingrediënten: vis, boter, peper, zout en een pan!’

Wanneer we aan redersvrouw Anja vragen hoe zij haar vis bakt, komt er ook boter aan te pas. Of smout! ‘Zelf verkies ik toch boter, gezouten’, zegt ze. ‘De vis aanbakken, aan beide kanten, tot zich een bruin korstje vormt. Rol je vis nooit in de bloem, want zo verdoezel je de smaak. En met boter moet je niet zuinig zijn! Een flinke klont, want vis moet zwemmen.’

Welke vis van bij ons zet jij al eens graag op het menu?

Post een foto of video van je gerecht op Facebook, Twitter of Instagram met #lekkervanbijons! Blijf op de hoogte van alle nieuwtjes en volg ons ook op Pinterest, YouTube of schrijf je in op onze nieuwsbrief!