Welke inspanningen gebeuren er op het vlak van milieu?

Het klimaatdebat: complex en tegengestelde visies

Een gestandaardiseerde methode om de broeikasgasuitstoot te meten ontbreekt zodat wetenschappers nog steeds discussiëren over de impact van landbouw op klimaatverandering. Inzake veehouderijsystemen en milieuproblematiek bestaan er momenteel tegengestelde visies die van het klimaatdebat een erg complexe zaak maken.

Er zijn studies die aangeven dat intensieve veehouderij - onder de juiste productieomstandigheden (strikte normen inzake stallenbouw, mestopslag, mesttoediening) - minder op het milieu drukt dan extensieve veehouderij. Het rapport ‘Klimaat en veehouderij’ bvb. geeft aan dat de Vlaamse veeteelt zeer intensief is en veel minder broeikasgassen uitstoot dan de gemiddelde globale veeteelt. Wetenschappers van Wageningen UR (NL) zien in intensieve veehouderij een efficiënte manier om de groeiende wereldbevolking te voeden binnen de draagkracht van onze planeet. Andere wetenschappers pleiten dan weer voor het zgn. agro-ecologisch landbouwmodel, waarbij vooral kleinschalige landbouwsystemen een cruciale rol zullen spelen in de voedselvoorziening. De Wereldvoedsel- en landbouworganisatie (FAO) vindt zowel klein- als grootschalige landbouw nodig.  

Landbouwbeleid zet in op verduurzaming

Vanuit Europa wordt sinds 2009 klimaatverandering als één van de prioriteiten aangeduid binnen de plattelandsontwikkeling, naast biodiversiteit, water, hernieuwbare energie en zuivel. De verduurzaming van de landbouwsector krijgt ook vanuit de Vlaamse overheid beleidsmatig veel aandacht. Het huidige landbouwbeleid van de Vlaamse overheid beschikt over enkele zeer nuttige instrumenten zoals bvb. de agromilieumaatregelen, de VLIF-steun, demonstratieprojecten… om de landbouwsector te verduurzamen. De Nitraatrichtlijn, in Vlaanderen omgezet in het Mestdecreet heeft als doel de stikstofverliezen naar het milieu te minimaliseren.

Veehouderij bewerkstelligt broeikasgasemissiedaling van 16% tegenover 1990

In de studie ‘Klimaat en veehouderij' (2010, Departement Landbouw en Visserij en Vlaamse Milieumaatschappij) werd de relatie tussen de veehouderij in Vlaanderen en het klimaat geanalyseerd. Hieronder enkele resultaten uit het rapport.

• In Vlaanderen bedragen de totale broeikasgasemissies 77.000 kton CO2-equivalenten in 2009. De Vlaamse landbouwsector is de vijfde grootste uitstoter van broeikasgassen in Vlaanderen. De energiesector, de industrie, het transport en de huishoudens gaan de landbouw vooraf. Handel en diensten en natuur en tuinen sluiten de rij.
• In 2008 bedraagt de totale emissie van de broeikasgassen uit de landbouw 8.354 kton CO2-equivalenten, een daling met 18% t.o.v. 1990. Deze daling werd in hoofdzaak veroorzaakt door de natuurlijke daling van de rundveestapel, het rationeel energiegebruik in de glastuinbouw en de verstrengde bemestingsnormen.
• Voor wat betreft de veehouderij bedragen de broeikasgasemissies 5.903 kton CO2-eq of afgerond 70% van de totale broeikasgasemissies in de landbouw in 2008. Dit komt overeen met 7% van de broeikasgasemissies in Vlaanderen. Het gaat voornamelijk om de uitstoot van methaan door de verteringsprocessen van herkauwers (runderen, schapen enz.) en mestopslag van varkens, uitstoot van lachgas uit de bodem door het gebruik van mest en kunstmest en uit mestopslag en ten slotte uitstoot van CO2 door landgebruik en landgebruiksverandering bij de teelt van voeders en energieverbruik. De veehouderij bewerkstelligde een emissiedaling met 16% tegenover 1990.

Lees ook:

• Landbouw realiseert substantiële daling CO2-uitstoot
• Landbouw drong broeikasgasuitstoot al sterkst terug

Ecologische winst door innovatie

De productie van vlees heeft een impact op het milieu, maar dankzij investeringen in innovatieve systemen komen er dus beduidend minder schadelijke gassen en fijn stof in het milieu terecht dan vroeger. Een moderne veestal wordt tegenwoordig gebouwd met ventilatie- en energiesystemen die qua duurzaamheid het beste presteren. Onderzoekers en ingenieurs hebben daarvoor onafhankelijke vergelijkingen gemaakt en codes van ‘goede praktijk’ opgesteld.

Methaanuitstoot wordt dan weer gereduceerd door slimme mestopslag. Meer en meer veehouders plaatsen ook een biogasinstallatie op basis van mest op hun bedrijf. Na de vergisting blijft een nutriëntenrijk restant over dat de boer weer op zijn veld kan voeren als meststof. Zo houdt hij ook de akkers vruchtbaar. Men haalt dus energie én grondstoffen halen uit een ‘afvalproduct’ als mest. Hiernaast denken we bvb. ook aan het gebruik van waterbesparende technologieën, investeringen in hernieuwbare energie, optimalisatie van diervoerderkeuze en -samenstelling… Ook in de toekomst wordt, rekening houdend met de beschikbare technologie, hierop verder ingezet.

Meten is weten

De jongste tien jaar hebben wetenschappers diverse langlopende onderzoekslijnen uitgestippeld in functie van verduurzaming. Momenteel lopen er onder meer bij het ILVO (Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek) diverse onderzoeken die de komende jaren concrete resultaten zullen opleveren en dus de landbouwpraktijk kunnen verduurzamen.

Lees ook:
Over laaghangend fruit en veeteelt in perspectief
Belgisch witblauw rundvlees heeft beperkte koolstofvoetafdruk